ආදරයේ නුවර.. අග්‍රා... දුටිමි

T

චිත්තෝර් වලින් සැප්තැම්බර් 25 වෙනිදා  රෑ සමුගත්ත මම ග්වාලියර් වලට යන රෑ කෝච්චියට ගොඩවුනේ ආදර සැමරුම් කැටිවුන අග්‍රා නුවර දැකගන්න . මගේ මෙවර රාජස්තාන් සවාරියේ අවසාන අදියර වුනේ අග්‍රා නුවර දැක ගැනීම . අග්‍රා , උදයපූර්,ජායි පූර් සංචාරක  නගර ගෝල්ඩන් ට්‍රයන්ගල් (Golden Triangle) කියලයි හන්දුන්වන්නේ . මම අග්‍රා යන අතරමග ජායි පූර් පහුකලත් පහුගිය වතාවේ "ජල් දි ජල් දි කියල ජායිපූර් නැරඹුව නිසා " කෙලින්ම අග්‍රා ගියා . රෑ එකොලහට චිත්තෝර්  වලින් පිටත්වෙලා අග්‍රා වලින් බහිනකොට පහුවදා උදේ එකොලහයි .

අග්‍රා ගැන මගේ හිතේ ඇඳිලා තිබුනේ යමුනා ගං තිරේ  බොහොම සාමකාමි , මෝගල් වරුන්ගේ අභිමානය කැටිවුන සංස්කෘතික  නගයරක් විදියට .ඒත් දුම් රියෙන් එලියට බහිනකොටම ඒ සිතුවිල්ල වෙනස් වුනා . අග්‍රා ත් ඉන්දියාවේ ජනාධික , වාහන තද බදය උපරිම තියෙන , සමර් කාලෙට අධික හිරු රැස් වලින් පීඩා විඳින , ගෑස් හා තෙල් කම්හල බහුල නූතන ඉන්දියානු නගරයක් ,කොමර්ෂල් හබ් එකක් .


තද හිරු රැස් ,දූවිලි , ට්‍රැෆික් මැද්දෙන් අග්‍රා කාන්ට් ඉස්ටේසමේ ඉඳලා අපේ  නවාතැන වුන එයාර්ෆෝර්ස් බේස් කෑම්ප් එකේ ඒරියා 4 සීමාවේ ගයත්‍රි හා භානුගේ ගේ නිල නිවහනට සේන්දුවෙනකොට ඉර මුදුන්වෙලා .ගයත්‍රිගේ ආගන්තුක සත්කාර විඳලා සීතල ලැසී බිලා ඇඟපත් නිවාගෙන දවල්ට කාලා මම ලහි ලහියේ ලෑස්තිවුනේ රතු බලකොටුව හා මෝගල් ගෘහනිර්මාණ ශිල්පයේ මුදුන් මල කඩ වූ ටාජ් මහල් දැකගන්න.දිර්ග දුම් රිය ගමන් වලින් හොඳටම හෙම්බත්වෙලා හිටියත් මහන්සි නොබලම රතු බලකොටුවටත් (Red Fort) ටාජ් මහල් බලන්නත් යන්න මට තිබුනේ නොඉවසිල්ලක් .ඒත් මට වැඩිය හොඳින් නගරේ ගැන දන්න මගේ ටුක් ටුක් රියදුරාට අවනත වෙන්න වුනා .ඔහුගේ අදහස වුනේ මුලින්ම රතු බලකොටුවට බලලා එතැනින්ම ටාජ් මහල් නරඹන්න ප්‍රවේශපතකුත් අරන්  පස්සේ ටාජ් බලන්න යන්න කියන එක . ෆටේපූර් සිකිරි (Fatefur Sikiri) කියන මෝගල් වරු ගොඩනැගුව පැරණි නගරය දැකගන්න මට ඕනෙ වුනත් ඔහු කිව්වේ  අග්‍රා ඉඳලා කිලෝමීටර තිස් දෙකක් විතර ඈතින් ඇති එහි යාමට අපිට වෙලාවක් නැති වග .ඒ නිසා ටාජ් හා රතු බලකොටුව විතරක් මගේ මෙවර ප්ලෑන් එකට එක් කරගෙන සැනසෙන්න වුනා.

Amar Singh Entrance 

රෙඩ් ෆොර්ට් එහෙම නැත්නම් රතු බලකොටුව වචනයේ පරිසම්මාප්ත අර්ථයෙන්ම රතු පැහැ විසාල ප්‍රාකාරයකින් ආවරණය වුන අක්කර සිය ගානක් ඇතට විහිදෙන බලකොටුවක් .එහි මුල්  ඉතිහාසය දහවැනි සියවස තරම් ඈතට ඇදෙනවා . එවක මෙය යමුනා ගංතීරයේ වූ මැටියෙන් පවුරු නිමවූ බලකොටුවක් . මෙය  මෝගල් පරම්පරාවේ අග්‍රගණ්‍ය නිර්මාණයක් වෙන්නේ අක්බාර් රජවරු අග්‍රා නුවර තමන්ගේ අගනුවර කරගත් කාල වකවානුවේ ඒ කියන්නේ 15 වෙනි සියවසේ.අක්බාර් වරු රතු පැහැ ගල් වලින් මේ බලකොටු තාප්ප සවි ශක්තිමත් කරලා බඳිනවා. බලකොටුවට ඇතුල්වෙන විසාල ද්වාර දෙකක් තියෙනවා .එකක් අමර සිං ( Amar Singh Gate ) ලෙසත් අනික දිල්ලි ගේට්(Delhi Gate ) ලෙසත් හඳුන්වනවා . එයින් දැනට පාවිච්චිවෙන්නේ අමර සිං ද්වාරය . එතැනින් තමයි බලකොටුවට පිවිසෙන්නේ . ඒ සඳහා විදේශිකයෙක්ගෙන් ඉන්දියන් රුපියල් 250/= ක වටිනාකමින් යුත් ටිකට් පතක් අයකරගන්නවා . මෙතැනිනම ටාජ් බලන්න යන්නත් ටිකට් පත් ගන්න පුලුවනි. ඒක ලෙහෙසියි .බලකොටුව මහජන දර්ශනයට දිනපතා හිරු උදාවේ සිට හිරු බැසීම දක්වා විවෘතයි.

Jahangiri Mahal

බලකොටුව අතුලත විසාල මාලිගා අංගණ රාශියක් තියෙනවා .මුලු බලකොටුවෙම කිලෝමීටර පහක් ,හයක් විතර පයින් අවිදින්න ඕනේ . මේ මාලිගා බොහොමයක් ඉන්දිකරවලා තියෙන්නේ ෂාජහාන් රජතුමා ඔහුගේ රුචි අරුචි කම් අනුව .ඇතුල්වෙනවත් එක්කම විසාල කුලුණු දෙකක් එක්ක තියෙන රතු පැහැ "ජහන්ගිරි මහල් මාලිගාව " ( Jahangiri Mahal)   ) දැකගන්න පුලුවන් .මෙය වෙන්වෙලා තියෙන්නේ බලකොටුවේ විසූ කුලවතුන්ගේ භාර්යාවන්ට . විමෙන්ස් ක්වාර්ටර්ස් එකක් වගේ . ඇතුලත විසාල මාලිගා මැද මිදුල් , මල් කම් වලින් අලංකෘත කුලුණු හා ද්වාර දැකගන්න පුලුවනි."ජහන්ගිරි මහලේ" පිටුපස අංගණයට ගියවිට ඈත යමුනා තීරයේ ඇති ටාජ් මහලත් දිස්වෙනවා . මාලිගා නිර්මානයේදී රතු ගල් වගේම කිරි ගරුඬත් යොදාගෙන තියෙනවා. ෂාජහාන් රජු නුවර වැසියන් බැහැදකින්න ගොඩනැගුව Diwan-i-am palace  මාලිගාවත් කාස් හවුස්- Khas House  කියන තැනත් මීට හොඳම උදාහරණ .මේ තැන් වල වලාකුලු හැඩේට රැලි ආරුක්කු තියෙන සාලාවන් දැකගන්න පුලුවනි. අග්‍රාවේ ප්‍රකට අක්බාර් රජෙක් වුණ ෂාජහාන් අන්තිමට ඔහුගේ පුතෙක් අතින්ම මේ බලකොටුවේ හිර කරුවෙක් වෙලා කල්ගෙවලා මියැදෙනවා. ඔහුගේ හිරකාර ජීවිතය ගතකරන්නේ Muthammam-Burj Tower කියන මාලිගාවේ .මෙතැනටත් ඔහු විසින් තම ප්‍රිය බිරිඳ මුම්ටාස් මහල් සිහිවෙන්න ගොඩ නැගූ ටාජ් මහල් හොඳින් දිස්වෙනවා . නිවී සැනසිල්ලේ රතු බලකොටුව බලමින් මාලිගා අංගන වලට වෙලා විඩා නිවමින් අර රැලි ආරුක්කු , විසාල කුලුණු ,පැරණි ගල් කැටයම් අතර කිමිදෙන්න දවසක් විතර යනවා .ඒත් මට එහෙම වෙලා නැති නිසා පැය තුනක් විතර බලකොටුවේ ගත කරලා පින්තූර ටිකකුත් අරන් ලහි ලහියෙන් ගියේ ඊට කිලෝමීටර 2 1/2  විතර ඈතින් තියෙන ටාජ් මහල් ආදර  සැමරුම් සිහිවටනය බලන්න .

විදේශිකයෙක්ට  ටාජ් මහලට අතුල්වෙන ප්‍රවේශපත්‍රය ඉන්දියන් රුපියල් 750/= ක් වෙනවා .සතියේ සිකුරාදා හැර අන් දිනයන්හී උදේ හිරු උදාවේ ඉඳලා හිරු බැසීම තෙක් ටාජ් මහජන ප්‍රදර්ශනයට විවෘතයි . ඇතුල් වෙන්න කලින් ඉතා දැඩි ආරක්ෂක පරීක්ෂාවකුත් කරනවා .සියලුම වාහන ඇතුල්වෙන ගේට්ටු වලින් යම් දුරකදි නවත්වා සංචාරකයන් පයින් යා යුතුයි .  යමුනා ගංතීරේ ටාජ් මහල ඉදිවුන බිමත් උද්‍යාන අලංකරණයෙන් , තණ බිම්  වතුර මල් , පොකුණු වලින් හැඩ වෙලා තියෙනවා .ටාජ් මහලට යා යුත්තේ විසාල ද්වාර දෙකක් පහුකරලා පා ගමනින් . ඇවිදගෙන යන විට දර්ශනය වෙන මේ කිරි ගරුඬ මාලිගාවේ පින්තූර ගැනීමට හැම කෙනෙක්ම පොර කනවා.ටාජ් ඉන්දියාවේ සංචාරකයන් අධිකව ගැවසෙන  තැනක් හැටියටයි වාර්තා වෙන්නේ.ටාජ් මහල වෙත යද්දී පාවහන්,තොප්පි ආදිය  ගැලවිය යුතු වෙනවා . තද හිරු රැසින් යුත් ගිම්හාන කාලයේ කිරි ගරුඬ රත්වෙලා යටි පතුල් පිච්ච්ද්දී මාත් පිවිසුනා  ටාජ් හහල ඇතුලට.

ෂාජහාන් -මුම්ටාස් නොමැකෙන ආදරයේ දැවැන්ත සිහිවටනය වුන ටාජ් මහල් නිර්මාණයට හේතුවන්නෙ මුම්ටාස්ගේ වියෝගය හා ෂාජහාන්ගේ හිතේ ඈ වෙනුවෙන් තිබුණ අසීමිත ප්‍රේමය .ඔහු ඒ පෙම් පුවත කියන්න මේ කිරි ගරුන්ඩ මැදුර ඉදිකරවනවා දක්ශ ගෘහනිර්මාණ ශිල්පීන් අතින්.එහි ද්වාර වල මල්, ලිය වැල් හා කුරාන පාඨ සටහන් වෙලා තියෙනවා . ඇතුලට අශ්ටාශ්‍රයක හැඩේට ඉදිවුන කොටුවක ෂාජහාන් හා මුම්ටාස්ගේ සොහොන් තියෙනවා . මුස්ලිම් පල්ලි වල තියෙන පිවිසුම් ද්වාර වල හැඩය ගත්ත දැවැන්ත ද්වාර හා ඩෝම් සහිත ඉතා උස් කුලුණු ගොඩනැගිල්ල වටා දැකගන්න පුලුවනි .ලස්සනම දේ තමයි අතුලත නරඹලා එලියට ඇවිත් ඔය විසාල ද්වාරයක් ගාව බිම වාඩිවෙලා ඉඳන් හවස් යාමේ ඈතින් ගලාගෙන යන යමුනා නදිය දිහා බලන් ඉන්න එක .මම යන කාලේ යමුනාව හිඳී වියලී ගිහින් හීන් වතුර පාරක් විතරයි තිබුණේ .

j

අපි කවුරුත් ටාජ් මහලේ ගැන යුග යුගයන්හි රැව් දෙන අතීත ආදර කතාව  හොඳින්ම දන්නවානේ .ඒ නිසා මට හිතුනා මේ සටහනින් ටාජ් මහලේ වර්තමාන  කතාවත් ලියන්න .ටාජ් මහලේ නූතන කතාවේ කතා නායකයා තමයි  තමයි එම් .සී .මෙහෙතා-M.C.Mehta  කියන ඉන්දියාවේ ප්‍රකට පරිසර නීතිවේදියා. 1994 දී ඔහු දකිනවා යුනෙස්කෝ ලෝක උරුමයක්(UNESCO World Heritage)  වුන ටාජ් මහලේ කිරි ගරුඬ අව පාටවෙලා කහ පැහැ ගැන්විලා ජරාජීර්ණ වෙනවා .මම මුලින්ම කිව්වනේ අග්‍රා කියන්නේ  රසායණික පිරිපහදු වලින් යුත් ජනාධික කොමර්ශල් හබ් එක කියලා . ඔය  පිරිපහදු අතර මථුරා කාර්මික සීමාවෙ තියෙන  රසායණික පිරිපහදු , වලින් පිටවෙන සල්ෆර් ඩයොක්සයිඩ් මුසු වායූන් ඉහල වායු ගෝලයට ගිහින් අම්ල වැසි (Acid Rain )වැස්සවිම නිසා ටාජ් මහලේ කිරිගරුඬ දුර්වර්ණ වීම් හා දිරාපත්වීම් සිදුවෙන බව ඔහු සාධක සහිතව පෙන්වනවා .ඒ වගෙම අග්‍රා වල තියෙන ගඩොල් පෝරණු , අධික වාහන තදබදය හා වාහන දුම් ,ජෙනරේටර පරිහරණය ටාජ් මහල අවට -Taj Trapezium  Zone පරිසර දූෂණයට   හේතුවෙන වගත් පෙන්වනවමින් ඉන්දියානු රජයට එරෙහිව ඔහු උපරිමාධිකරණයේ නඩුවක් ගොනු කරනවා ඒ  M .C.Mehta Vs Union Of India (UOI)& Ors. W.P. (C) No.13381/1984 ( Taj Trapezium Case) .ඉන්දියානු ආණුඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවේ පරිසරය සුරැකීම ගැන තියෙන ප්‍රතිපාදන Article 48 A  හා  බොහොම සුවිශේෂී නීති ප්‍රතිපාදනයක් වූ   Article -21 යටතේ තියෙන Protection of life and personal liberty ,අග්‍රා වල පරිසර දූෂණය ගැන පලවුන රජයේ විමර්ශන වාර්තාවක් වුන Report on Environmental Impact of Mathura Refinery යන දෑ ඔහු මේ නඩු පැවරීමට යොදාගන්න නෛතික සාධක වෙනවා . 

ඉන්දියානු උපරිමාධිකරණය මේ නඩු කටයුත්ත සලකන්නේ පොදු යහපත  (Public Interest Litigation -PIL) වෙනුවෙන් පැවරූ නඩුවක් හැටියට .ටාජ් මහලට වෙන හානිය  මෙහෙතා මහත්මයට වෙන පුද්ගලික හානියක් නොවුනට  එය පොදුවේ ඉන්දියානුවන්ට බලපාන හා අනාගත පරම්පරාවලට බලපාන කාරණයක් නිසා පුද්ගලයෙක් හැටියට මේ නඩුව පැවරීම ඊට ඉදිරිපත්විමේ අයිතිය හෙවත් ලොකුස් ස්ටැන්ඩායි( Locus Standaii)  ඔහුට ලැබෙනවා . මේ නඩුව ආසියාකරයේ පොදු යහපත වෙනුවෙන් උපරිමාධිකරණයේ සක්‍රීය දායකත්වය -(Judicial Activism ) දකවන හොඳ උදාහරණයක් වගෙම පරිසර නීතියේ නව නැම්මක් ඇති කරන අවස්ථාවක් වෙනවා . නඩුව අහන  කුල්දීප් සිං ගරු විනිසුරු තුමා 
( Hon.Justice Kuldeep Singh) ටාජ් මහලේ ඓතිහාසික වටිනාකම ඉතාම ලස්සනට පෙර අපරදිග ඉතිහාස සටහන් උපුටමින් දක්වනවා .ඔහු වරෙක මෙහෙම කියනවා 

The Taj - is the "King Emperor" amongst the World Wonders. The Taj is the final achievement and acme of the Moghul Art. It represents the most refined aesthetic values. It is a fantasy-like grandeur. It is the perfect culmination and artistic interplay of the architects` skill the jewellers` inspiration. The marble in-lay walls of the Taj are amongst the most outstanding examples of decorative workmanship. The elegant symmetry of its exterior and the aerial grace of its domes and minarets impress the beholder in a manner never to be forgotten. It stands out as one of the most priceless national monuments, of surpassing beauty and worth, a glorious tribute to man`s achievement in Architecture and Engineering.

Lord Robert in his work "Forty-one years in India" describes the Taj as under :

"Neither words nor pencil could give to the most imaginative reader the slightest idea of all the satisfying beauty and purity of this glorious conception. To those who have not seen it, I would say, - Go to India; the Taj alone is well worth the journey."

පරිසර විද්‍යාඥයන් , නීතිවෙදීන් , මධ්‍යම ආණ්ඩුව හා උත්තර ප්‍රදේශ් ප්‍රාන්තයේ පරිසරය සුරැකීමට, හා කාර්මික සංවර්ධනයට  ඇති රජයේ ආයතන වල ඉහල පරිපාලකයන් , කර්මාන්ත කරුවන් යන සියලුදෙනා එක කරගන්න අධිකරණය මේ ගැන විමර්ශන ගනනාවක් කරලා උසාවි නියෝගයන් කීපයක්  දෙනවා

ටාජ් මහල් ගැන මේ නූතන ආදර කතාව සංවර්ධන අරමුණු  හා සංස්කෘතික උරුමයන් එකට ගැටුන අවස්ථාවක් ( Modern Development vs Preserving Cultural Heritage ) ලෙස හඳුන්වාදෙන්න පුලුවනි .

ටාජ් මහල නැරඹුව මම හවස පහට විතර ආයෙත් එන්න පිටත්වුනා . අග්‍රා නුවර රසකැවිලි වලට ප්‍රසිද්ධයි. එහෙම රසකැවිලි වලටම වෙන්වුන ප්‍රකට පෙටා ශොප් එකකින් ලංකාවේ යාලුවොන්ටත් ,ගෙදර අයටත් අග්‍රා පුහුල්දෝසි පාර්සල් කීපයක්  ගත්තා . මට ඉහලින්ම ආගන්තුක සත්කාර කල ගයත්‍රි හා භානු දෙන්න එදා රෑට බත් උයලා , පරිප්පු කඩල කරියක් ,එලවලු සාම්බාර් , චට්ට්නි  , එක්ක බිත්තර තම්බලා  , මිල්ක් ශේක් හදලා , සවු නූඩල්ස් අතුරුපසකුත් එක්ක අමතක නොවෙන රස රෑ කෑමක් දුන්න . දවාලේ මහන්සිය යන්න හොඳට නාලා බඩ පැලෙන්න කැම කෑව එදා රෑ .ඌෂත් භානු හා ගත්‍රිත් කුස්සියේ කෑම උයද්දී මම එයාලගේ පුංචි පුතා ලාමා ( චීනු ) එක්ක සෙල්ලම් කලා .ගයත්‍රි මට මුව නොසෑහෙන්න ස්තුති කලා අවුරුදු හයකට පස්සේ එයාගේ මිතුරිය ඌෂා දැකගන්න පුලුවන් වුනේ මගේ අග්‍රා ගමන නිසා කියලා. පහුවෙනිදා උදේ හතරට භෝපාල් එක්ප්‍රස් කෝච්චියේ දිල්ලි බලා පිටත්වෙන්නත් , එදාම හවස ලංකාවට එන ගුවන් යානයට නැගිය යුතු නිසාත් මම කලින් නිදා ගන්න ගියා .  පුංචි පුතා මම නිදාගන්න ගිහිල්ලත් මගේ කොණ්ඩෙන් අදිමින්  සෙල්ලම් කලා මේ පවුලේ ආගන්තුක සත්කාර මැද්දේ අග්‍රා කියන්නේ ආදරයේ නගරයම තමයි කියලා මට හිතුනා . 

ප/ලි 

පහුවෙනිදා උදේ හතරට ඔවුන්ගෙන් සමුගත්ත මම ඌෂත් එක්ක අග්‍රා කාන්ට් ඉස්ටේසමට ගියේ දිල්ලි යන භෝපාල් එක්ප්‍රස් කෝච්චියට ගොඩවෙන්න . එතැනින මම දිල්ලියට යන්නත් ඌෂා ජායිපූර් වලට යන්නත් සමුගත්තා . සමුගනිද්දී අපි  පොරොන්දුවුනේ  ආයෙත් මතු යම් දිනක රාජස්ථාන් වල ජසල්මේර් වලදි මුණගැහෙන්න .2011  සැප්තැම්බර් මාසේ දිල්ලි , උදයපූර් , මවුන්ට් අබූ, චිතෝර් , අග්‍රා නගර බලන්න ගිය සංචාරක සටහන් මෙතැනින් අවසන් වෙනවා 

දිල්ලියට ගියොත් අඩු වියදමින් අග්‍රා නරඹන්න යන එක හරි පහසු දෙයක් . දිල්ලියේ ඉඳන් උදේ ගිහින් හවස එන්න වුනත් පුලුවන් .සීග්‍ර ගාමී ශටාබ්දී හා රාජධානි එක්ප්‍රස් කෝච්චි ඒ වගේම සීග්‍රගාමි බස් රථ සේවා දිල්ලි හා අග්‍රා අතර නිරන්තරයෙන් තියෙනවා  .බජට් ට්‍රැවලර් කෙනෙක් නම් චෙනායි ගිහින් එතනින් එක්ප්‍රස් ට්‍රේන් එකේ අග්‍රා යන්න පුලුවනි .මේන්න ලින්ක් එක ඉන්දියන් රේල්වේ එකට ඊ ටිකට් බුක් කරන්න .අග්‍රා දකින්න යන්න හොඳම කාලේ ඉන්දියාවේ සීත කාලේ ඒ කිව්වේ නොවැම්බර් -දෙසැම්බර් වගේ .එතකොට බලකොටු, ටාජ් මහල් වල කිරි ගරුඬ රත්වෙන්නේ නෑ. නගරයේ තද හිරු රැස් නෑ .ඇවිදින්න ලේසියි.උදෙන්ම ඉර නගිද්දී ටාජ් මහල ගාවට යන්න පුලුවනි නම් ගොඩක් ලස්සනයි.